به گزارش پایگاه خبری تحلیلی مهرنوشت؛ پس از جنگ جهانی دوم، تغییرات و تحولات وسیع و گسترده ای به ویژه در روابط میان کشورهای استعمارگر و استعمار شده به وجود آمد. بعد از آنکه متفکران و روشنفکران کشورهای در حال توسعه و جهان سوم در یک فرایند طولانی سعی و خطا، متوجه شدند که الگوی توسعه غربی، نمی تواند پاسخگوی دردها و نیازهای آن ها باشد و نمی تواند به توسعه یافتگی بینجامد، بنابر این به سوی سیاست “توسعه ی درون زا” روی آورند.
در این خط مشی، به جای الگو گرفتن از فرهنگ مغرب زمین، بر فرهنگ و ارزش‌های خودی، بومی و ملی به عنوان نقطه آغازین هرگونه حرکت روبه جلو تأکید شده و الگویی توسعه غربی، یک الگویی وارداتی شمرده شد.
از آن زمان به بعد، فرهنگ آهسته آهسته در کانون توجه قرار متفکران و برنامه ریزان جهان به ویژه در کشورهای در حال خیز قرار گرفت. در ادامهٔ این فرایند یونسکو وارد میدان شد و به عنوان مرکز اصلی طراحی و کارشناسی فرهنگ اقدامات خود را آغاز کرد. در اثر همین تلاش‌ها و کوشش‌ها و اقداماتی که یونسکو در دههٔ هفتاد قرن بیستم انجام داد برای اولین بار مفهوم توسعه فرهنگی پدید آمد و از اوایل دههٔ ۱۹۸۰ به بعد به صورت رسمی وارد ادبیات توسعه شد.
توسعه فرهنگی، خاصیت ملی دارد و در درون هر کشور و جامعهٔ خاص انجام می‌شود. به عبارت دیگر توسعه فرهنگی در هر کشور با کشورهای دیگر متفاوت است و کشورو جامعه می‌تواند مبتنی بر سنت های تاریخی خود، توسعه فرهنگی خاص خود را داشته باشد. به عبارت دیگر در توسعه فرهنگی ارزش داوری‌های فرهنگی وجود دارد زیرا بر اساس تعاریف مورد توافق، جدا سازی فرهنگ از ارزش‌ها قابل تصور نخواهد بود.
امروزه دو مفهوم توسعه فرهنگی و توسعه پایدار شهری در ادبیات برنامه ریزی شهری جایگاه حقیقی خود را به دست آورده است و غالبا در کنار یکدیگر قرار می گیرند.
توسعه پایدار شهری از موضوعات مهم توسعه از دهه هشتاد به بعد است که در قالب جهانی شدن و نیز محلی گرایی بر تمام دنیا سایه افکنده است. کمیابی عوامل تولید، محدودیت ها و چالش های توسعه و نیز آینده نگری از ارکان اصلی توسعه پایدارند که عمدتاً شهرها بستر ساز آن هستند.
از عبارت فوق این مهم حاصل می شود که توسعه فرهنگی ضرورتاً می تواند به توسعه پایدار شهری کمک نماید. در این مهم حفاظت و توسعه کیفیت محیط شهری در اولویت قرار گرفته و با گسترش حفاظت از سلامتی انسان به استفاده بهینه و منطقی از منابع پرداخته می شود که این امر هم ضرورت نگاهی همه جانبه به ابعاد توسعه و فقرزدایی را به همراه دارد و نیز شناخت فرهنگ و توسعه فرهنگی را در زندگی شهری امروز که نیازمند دیدی همه جانبه و گسترده است، ضروری می سازد.
ثبت جهانی یزد مرهون مدیریت فرهنگ شناسی و موقعیت شناسی مردم یزد
پروفسور محمدحسین پاپلی یزدی نویسنده کتاب شازده حمام و چهره شناس فرهنگی یزد در نشست “توسعه فرهنگی زیربنای توسعه شهری” که با حضور اعضای شورای شهر، روسای سازمان ها و مناطق شهرداری و معاونین شهردار یزد برگزار شد؛ با اشاره به رویکرد جهانی نفش فرهنگ در توسعه شهری بیان داشت: دنیا به این نتیجه رسیده است که باید از شمشیر به گفتمان و فرهنگ برسد؛ مهمی که بیش از ۳ هزار سال است در تاریخ کهن این دیار در دستور کار قرار داشته است و امروز مایه فخر و مباهات ایرانیان می باشد.
رئیس انجمن ژئوپولوتیک ایران در ادامه اضافه کرد: مدت ها است در قرن ۲۱ این نظریه که مهندسین دنیا را می سازند، کنار رفته است. اگر مهندسین نیز امروزه در جامعه با اخلاق و فرهنگ فاصله بگیرند دیگر خبری از سازندگی و توسعه شهری توام با نام نکو نخواهد بود. همچون دیکتاتور هایی که در تاریخ همیشه اسوه سازندگی بودند اما به دلیل دوری از فرهنگ همیشه مورد سرزنش و نارضایتی مردم قرار گرفته اند.
پروفسور پاپلی یزدی با اشاره به روند تکامل توسعه، اظهار داشت: توسعه خود با همفکری و همراهی معنا پیدا می کند. در مرور زمان این آمیزه به توسعه پایدار تغییر یافت اما این نتیجه حاصل شد که توسعه شهری بدون توسعه فرهنگ ممکن نیست و باید توسعه فرهنگی بیش از پیش در دستور کار نهادهای متولی قرار گیرد.
این نظریه پرداز، محقق و نویسنده مطرح کشوری با تاکید بر اینکه با ساختن نمی توان شهری را آباد کرد؛ افزود: فرهنگ یعنی آزادی. فرهنگ تمامی ارزش های اخلاقی، دینی، عقیدتی و آداب و رسوم یک تمدن و یک ملت است. حفظ و ارتقای این مهم می تواند شهری را اباد سازد همچنان که بی توجهی به آن ویرانه ای را برای آن دیار باقی خواهد گذاشت.
چهره سرشناس فرهنگی یزد در بخش دیگری از سخنرانی خود، ثبت جهانی یزد را مرهون مدیریت فرهنگ شناسی و موقعیت شناسی مردم این شهر عنوان و تصریح کرد: تنها بخشی از ثبت جهانی یزد به دلیل وجود این آثار تاریخی بود. روح همزیستی مسالمت آمیز، تلفیق فرهنگ کهن ایرانی با اسلام ناب و البته مدیریت فرهنگ شناسی و موقعیت شناسی مردم یزد به ویژه همتی که در حفظ این آثار گمارده اند خود از دلایل اصلی ثبت یزد به عنوان شهری شد که برای جهان ارزشمند است.
ساختار دفاعی فرهنگ یزد با تعامل و همزیستی با محیط
مجتبی فرهمند شهردار یزد نیز پیرامون اهمیت رابطه فرهنگ و محیط زیست و لزوم کاربرد آن در مدیریت شهری، اظهار داشت: هسته فرهنگ، نیازهای انسانی را برای زندگی فراهم می کند و زمینه ساز حیات انسان ها می باشد.
وی با بیان اینکه فرهنگ عامل تفاوت انسان ها از یکدیگر است؛ در ادامه تصریح کرد: فرهنگ در یزد و مردمان این دیار بر اساس ساختار دفاعی شکل گرفته است. ساختاری که یزد را در این خطه خشن کویری حفاظت و تلاش کرده در هم زیستی ترین شرایط با این محیط تعامل برقرار کند و تمدن کهنی را در این ناحیه بیافریند.
شهردار یزد با تاکید بر اینکه توسعه پایدار شهری تنها با توسعه فرهنگی محقق می شود، عنوان کرد: توسعه فرهنگی و توسعه شهری در کنارهم می توانند جامعه ای را دگرگون سازند و ارتقای آن را برای شهروندان به ارمغان آورند. همه بر این باور رسیده ایم که توسعه پایدار شهری در صورتی تحقق می یابد که با توسعه فرهنگی همراه باشد.
عباس ملازینلی رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری یزد همچنین پیرامون این مهم اظهار داشت: لزوم توسعه فرهنگی شهر بر هیچکس پوشیده نیست. تنها زمانی می توان شهری آباد با پیشرفت های عدیده زیربنایی داشت که نخست فرهنگ آن شهر دوره تکامل و ارتقا را پشت سربگذارد.
- نویسنده : سجاد جدیدی
